۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ اسلحه‌ها ساکت شدن و جنگ بعد از چهار سال و چندماه تموم شد اما تاثیرش تا بعد و تا امروز که بیشتر از صد سال ازش می‌گذره برقراره. جنگ جهانی اول دنیا رو جوری تغییر داد که هیچ‌کس تصورش رو نمی‌کرد. این جنگ اونطور که همون موقع می‌گفتن راه افتاد که فیصله‌ای برای تمام جنگ‌ها باشه و صلح برای همیشه در جهان برقرار بشه، اما حالا همه می‌دونیم که این حرف خیال خامی بیش نبود.
نویسنده: مریم مهری
باربارا تاکمن تاریخ‌نویس آمریکایی تو کتاب «توپ‌های ماه اوت» درباره‌ی وضعیت کشورها قبل از جنگ جهانی اول خیلی شیوا و خوندنی توضیح داده که خلاصه‌ش رو تو اپیزود ۲۶ پادکست بی‌پلاس می‌شنویم ولی هم جنگ‌ها و هم صلحی که بعد از این جنگ به وجود اومد جهان رو به شیوه‌های پاک نشدنی عوض کرد. نه تنها وضعیت سیاسی و شکل کشورهای اروپایی رو، بلکه شرایط اجتماعی، فرهنگی و علمی در کل جهان رو.
مرگ بیشتر از ۱۱۰ هزار آمریکایی یونیفورم‌پوش که نصفشون به آنفولانزای اسپانیایی مبتلا شده بودن، معادل فقط یک چهارم از تلفات ارتش فرانسه در چهارماه اول جنگ بود. اروپا دچار حمام خونی شده بود که جهان هیچ‌وقت به خودش ندیده بود. دو میلیون سرباز آلمانی به همراه یک میلیون سرباز انگلیسی جونشون رو از دست دادن و تلفات بیشتری در روسیه، صربستان و ترکیه عثمانی به جا موند. جنگی که چهار سال طول کشید ده میلیون تلفات به جا گذاشت اما این همه‌ی جنگ نبود.
پیشرفت‌های تکنولوژیک نظامی
یکی از مهم‌ترین تأثیرات جنگ جهانی اول، پیشرفت‌های عظیم در فناوری بود. روش سفر کردن و ارتباط مردم در سراسر جهان بخصوص تو سالهای بعد از جنگ تغییر کرد. وقت شروع جنگ، هنوز کمتر از ۱۵ سال از اختراع هواپیما می‌گذشت. هواپیماها خیلی کم‌تعداد بودن ولی وقتی جنگ شروع شد مهندس‌ها و دانشمندها تلاش کردن هواپیماهایی بسازن که قوی‌تر و سریع‌تر باشن و قابلیت استفاده در عملیات رو داشته باشن.
اولش بمب‌ها رو خلبان‌ها با دست از هواپیما پرتاب می‌کردن، بعدها بمب‌ها به صورت خودکار پرتاب شدن و از هواپیماها برای جاسوسی تو خاک دشمن استفاده شد. فرانسه در زمان شروع جنگ فقط ۱۴۰ فروند هواپیما داشت، اما در آخرش به ۴۵۰۰ تا رسیده بود.
این پیشرفت فناوری فقط شامل جنگ هوایی نمی‌شد. تکنولوژی شناسایی زیردریایی‌های آلمانی هم از طرف دانشمندان بریتانیا اختراع شد. همین‌طور اولین‌بار از گاز سمی به عنوان سلاح استفاده شد و به تبعش ماسک‌های ضد گاز برای محافظت از سربازها ساخته شدن. در سال ۱۹۱۸ از هر چهار گلوله‌ای که در جبهه‌ی غربی شلیک می‌شد، یکیش حاوی گاز سمی بود.
تانک‌ها هم برای اولین‌بار ازشون استفاده شد. اونها می‌تونستن تو زمین‌های گل‌آلود پیش برن و سلاح‌ها کشنده شلیک کنن. بریتانیا سال ۱۹۱۶ برای اولین‌باز از تانک تو جنگ استفاده کرد و در مجموع ۲۶۰۰ تانک در طول جنگ به صحنه آورد. علاوه بر اینها روش‌های جدید عکاسی و ضبط صدا و راه‌های ارتباطی هم به وجود اومدن.
جنگ روی ادبیات فانتزی و جنایی هم اثر عمیقی گذاشت. نمونه‌اش خلق ارباب حلقه‌های تالکین یا داستان‌های جنایی آگاتا کریستی. درباره‌ی اینها اگر کنجکاوید جنگ جهانی اول سایه‌ای روی ارباب حلقه‌های تالکین و داستان‌های آگاتاکریستی رو بخونید.
پیشرفت‌های پزشکی
جراحت‌هایی که سربازها دچارش می‌شدن چیزی نبود که قبلا پزشک‌ها و کادر درمان باهاش مواجه شده باشن، بخصوص از نظر تعداد مجروحان. پزشکی نمی‌تونست عقب بمونه چون جون‌های بیشتری از دست می‌رفت. این بود که برای اولین‌بار اهدای خون مطرح شد.
وقتی یه پزشک ارتش آمریکا به اسم کاپیتان اسوالد رابرتسون متوجه شد که می‌شه خون رو ذخیره کرد تا نه در جا، که در ساعت‌ها و روزهای بعد از اهدا مورد استفاده قرار بگیره. اون ولین بانک خون رو در جبهه غربی در سال ۱۹۱۷ راه‌اندازی کرد و از سیترات سدیم برای جلوگیری از لخته شدن و غیرقابل استفاده شدن خون استفاده کرد. آتل هم برای اولین‌بار ساخته شد که به پای سربازانی که پاشون شکسته بود، بسته می‌شد. در اوایل جنگ از هر پنج سربازی که استخون رونش شکسته بود، چهار نفر جونشون رو از دست می‌دادن. اما تا سال ۱۹۱۶ پیشرفت پزشکی به حدی رسید که از هر پنج نفر چهار نفر زنده می‌موندن.
نقش زنها
تا قبل جنگ نقش زنها به طور سنتی تو خونه موندن و خونه‌داری بود. مسائلی مثل سیاست و جنگ مردونه تلقی می‌شدن ولی وقتی جنگی به بزرگی جنگ جهانی اول اتفاق افتاد، این نقش تغییر کرد. مردها رفتن به جبهه‌ها و زنها مشاغل اونا رو به دست گرفتن تا چرخ تولید نخوابه. تا اواخر سال ۱۹۱۸ تو انگلیس از هر ده کارگر صنعت مهمات ۹ نفرشون زن بودن. زنها به عنوان راننده تراموا و اتوبوس و تایپیست و منشی و کارگر مزرعه هم مشغول به کار شدن.
جنگ چهره و لباس زنها رو هم تغییر داد. برای اولین‌بار شلوار پوشیدن، کرست‌ها از محبوبیت افتادن و موهای کوتاه مد شد. با این حال زنها همچنان اجازه نداشتن همه‌ی مشاغلی که مردها انجام می‌دادن رو به دست بگیرن، نابرابری دستمزد همچنان وجود داشت و این نابرابری تو مهارت‌هایی که می‌تونستن یاد بگیرن هم بود.
تو انگلیس خیلی از زنها در نتیجه‌ی قانونی به اسم «قانون احیای اقدامات پیش از جنگ» در سال ۱۹۱۹ مجبور شدن برگردن خونه و خونه‌داری رو از سر بگیرن. اما در سال ۱۹۱۸ بعضی از زنها برای اولین‌بار حق رای به دست آوردن و بعد قانون رد صلاحیت جنسی زنها از مشاغل هم ملغی شد. مشارکت زنها در طول جنگ دلیل مهمی برای تغییر قوانین و پیشرفت در زمینه‌ی برابری و فرصت‌های بهتر برای اونها بود.
خلق و خوی مردم هم عوض شد. تضاد بین ادراک آمریکایی و اروپایی از نظم جهانی در قرن ۲۰ و ۲۱ بدون در نظر گرفتن فاجعه‌ی جنگ جهانی اول قابل درک نیست. از اون زمان، اروپا یک بدبینی اساسی، احساس خطر و بی‌نظمی رو احساس کرده که آمریکا توش سهیم نبوده. آمریکایی‌ها همچنان بر این باورن که پیشرفت تو تاریخ گنجونده شده اما بیشتر اروپایی‌ها، البته جز مارکسیست‌ها، بعد از شروع جنگ بزرگ این مفهوم رو کنار گذاشتن.
اروپایی‌ها هنوز اون رو جنگ بزرگ صدا می‌کنن، نه تنها به این دلیل که بزرگ و مهم بود، بلکه به این دلیل که ماهیت خود جنگ رو تغییر داد و تمایز بین اهداف غیرنظامی و نظامی رو حذف کرد. دیگه نمی‌شد بگی فقط نظامی‌ها درگیر جنگند و فقط پایگاههای نظامی مورد هدف قرار می‌گیره. جنگ تمام مردم جهان رو متاثر کرده بود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
برای نوشتن این مطلب از این منبع و این منبع استفاده کردم.
تصویر اصلی یادداشت را از مجموعه‌ی جنگ Stijn Swinnen برداشتم.
«ترکیه‌ی افتضاح، در حال فروپاشی، مستهلک و آس و پاس» این توصیف چرچیل است از ترکیه. البته دقیق‌تر توصیف چرچیل بیشتر بخوانید
هنگ کنگ مثل یک کشور مستقل پرچم و پاسپورت و واحد پول خودش رو داره و با این که جزئی بیشتر بخوانید
خواندن و شنیدن درباره‌ی ظلم‌ها و جنایت‌هایی که بعضی آدم‌ها و گروه‌ها مرتکب می‌شوند سخت است؛ اما برای درک بهتر بیشتر بخوانید