زمانی برای چین مهم نبود که با بمب اتم تهدید بشه و می‌گفت بمب اتم مگه قراره چی کار کنه؟ یه بخش جمعیتم رو ازم بگیره؟ خب بگیره. من اینهمه جمعیت دارم. این کشور امروز به جایی رسیده که کم شدن جمعیتش نه تنها تهدید جدی برای خودش، که تاثیرگذار در کل جهانه. امسال (۲۰۲۲) جمعیت چین برای اولین‌‌‌بار از زمان قحطی بزرگ در ۶۰ سال پیش در مسیر کاهش قرار گرفته.
نویسنده: مریم مهری
بر اساس آخرین آمار اداره ملی آمار چین، سال ۲۰۲۱ فقط ۴۸۰ هزار نفر به جمعیت این کشور اضافه شده در حالی که یک دهه پیش این رقم سالانه هشت میلیون نفر و بیشتر بوده.
هنری کیسینجر تو کتاب چین که خلاصه‌ش در اپیزود ۵۹ پادکست بی‌پلاس منتشر شده می‌گه که از ۲۰ قرن گذشته ۱۸ قرن تولید ناخالص دنیا دست چین بوده ولی امروز با خبرهایی که از کم شدن جمعیت داره به گوش می‌رسه موتور اقتصادی چین رو به افول گذاشته و بزرگترین ملت جهان در شرف کوچیک شدنه.
بی‌میلی زوج‌های چینی به بچه‌دار شدن
به رغم اینکه چین سیاست تک‌فرزندی رو سال ۲۰۱۶ کنار گذاشت زوج‌ها همچنان تمایلی به بچه‌ی بیشتر ندارن. چین حالا تشویق به داشتن سه تا بچه می‌کنه و تدریس خصوصی گرون‌قیمت رو ممنوع کرده و متعهد شده که برای مراقبت از کودکان و مرخصی زایمان هم برنامه‌هایی داره و دسترسی شهروندان به برنامه‌های حمیاتی در این خصوص بیشتر میشه. ولی نظریه‌ها در مورد اینکه چرا زنهای چینی در مواجهه با مشوق‌های دولتی نمی‌خوان بچه‌دار بشن، متفاوته. یک احتمال اینه که جامعه به خانواده‌های کوچیک عادت کرده. یکی دیگه افزایش هزینه‌های زندگیه، در حالی که بعضی‌ها هم فکر می‌کنن به دلیل افزایش سن ازدواج، تولدها به تاخیر می‌افته و میل به بچه‌دار شدن کمتر میشه. علاوه بر این، تو چین تعداد زنهای در سنین باروری کمتر از حد انتظاره. از سال ۱۹۸۰ که زوج‌ها به داشتن فقط یک فرزند محدود شدن، خیلی از اونها تمایل به فرزند پسر داشتن و بنابراین حالا به ازای هر ۱۰۰ دختر ۱۲۰ و تو بعضی استان‌ها ۱۳۰ پسر وجود داره. پیش‌بینی میشه که جمعیت این کشور در سال ۲۱۰۰ به نصف جمعیت امروز برسه.
این کاهش سریع قراره تاثیر عمیقی بر اقتصاد چین و همینطور اقتصاد دنیا بذاره. جمعیت در سن کار چین سال ۲۰۱۴ به اوج خودش رسید و پیش‌بینی میشه تا سال ۲۱۰۰ به کمتر از یک سوم این اوج برسه. انتظار اینه که جمعیت سالمندان چین (۶۵ سال و بالاتر) بیشتر و بیشتر بشه و از جمعیت کاری چین عبور کنه. در حال حاضر ۱۰۰ نفر در سن کار برای حمایت از هر ۲۰ سالمند در دسترسن، تا سال ۲۱۰۰، ۱۰۰ چینی در سن کار باید از ۱۲۰ چینی سالمند نگهداری و حمایت کنه.
سالمندان بی‌شمار و نیروی کار کم‌شمار
در آینده‌ی نزدیک، چین ملزم میشه تا بیشتر منابع تولید رو به سمت ارائه خدمات بهداشتی، پزشکی و مراقبت از سالمندان هدایت کنه. این باعث میشه که نیاز به نیروی کار از چین به ویتنام، هند و بنگلادش سوق پیدا کنه و توجه‌ها به آفریقا هم جلب بشه. تو همچین شرایطی آمریکا بعد از چنددهه که میدون رو در خیلی از زمینه‌های اقتصادی به چین واگذار کرده، شاید بتونه دوباره زمام امور رو به دست بگیره، چون جمعیت نیروی کارش همینجوری و بدون فشار چندان قراره از چین پیشی بگیره.
در سال ۲۰۲۱، سهم چین از تولید ناخالص داخلی جهانی ۱۸.۵ درصد و سهمش از جمعیت در سن کار جهانی ۱۹.۲ درصد بود. حالا قراره که نیروی کار تا پایان قرن به ۶.۱ درصد کاهش پیدا کنه. یکی از راههای رهبران چین برای جلوگیری از کم شدن تولید ناخالص، انجام اصلاحات و سرمایه‌گذاری‌هاییه که درآمد سرانه رو سریع‌تر از حد معمول جهانی افزایش بده. اما همونطور که کارشناس‌های اقتصادی استدلال می‌کنن: «خطرناک‌ترین مسیر در سیاست جهانی یک صعود طولانی است که با چشم انداز نزولی شدید همراه است.» چیزی که چین الان درگیرشه.
آمریکا با چنین چشم‌اندازی مواجه نیست، حداقل به دلایل جمعیتی. حتی میشه برگشتنش به رشد جمعیت رو از طریق پذیرش دوباره‌ی مهاجر، محیط حمایتی‌تر برای والدین یا هر دو تصور کرد.
آفریقا ظاهر می‌شود
پیش‌بینی میشه آفریقا بیشترین سود رو داشته باشه و انتظار می‌ره جمعیت در سن کار تو این قاره تا پایان قرن تقریباً برابر با آسیا بشه. یعنی کاهش جمعیت در چین، باعث پا گرفتن اقتصادهای نوظهور خواهد شد. در یکی دو دهه‌ی آینده، با افزایش سرعت پیری، خیلی از کشورها مجبور می‌شن برای پذیرش مهاجر با هم رقابت کنن. بنابراین باید در کنار موفقیت تو اقتصاد جهانی، وسوسه‌های عوام‌فریبانه مثل نژادپرستی و بیگانه‌هراسی رو محدودتر کنن. چین، برخلاف آمریکا، تقریباً هیچ تجربه‌ای تو این زمینه نداره.
در دهه‌های آینده، آفریقا مخزن بیشتر آدمهای در سن کار خواهد بود. حالا زمان اون شده که کشورهای ثروتمند و قدرتمند جهان، آفریقا رو هم بیارن سر میز و باهاش جوری تعامل کنن که بتونه به افزایش رفاه عمومی در کشورهای ثروتمند کمک کنه. دیگه مبارزه با نژادپرستی و بیگانه‌هراسی و سیاست‌های مهاجرستیزانه نه فقط به دلایل اخلاقی و انسانی که به دلیل منافع شخصی باید شدت بگیره و بعضی از کشورها از جمله چین که فقط بر اقتصادش تمرکز داشته، حالا باید سراغ بازسازی فرهنگش هم بره.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
- برای نوشتن این مطلب از منابع زیر استفاده کردم:
A Shrinking China Can’t Overtake America
China’s Economic Engine Is About to Start Shrinking
Could China’s population start falling?
- تصویر اصلی یادداشت رو از JJ Ying برداشتم
از همان شروع گسترش اینترنت مزایا و معایب آن برای دولت چین روشن بود. کمک به توسعه‌ی اقتصادی در یک بیشتر بخوانید
هنگ کنگ مثل یک کشور مستقل پرچم و پاسپورت و واحد پول خودش رو داره و با این که جزئی بیشتر بخوانید
کمتر از ۷۰ سال طول کشید که چین از انزوا خارج بشه و به عنوان یکی از بزرگترین قدرت‌های اقتصادی بیشتر بخوانید