در کنار همه مزایایی که کلان داده یا بیگ دیتا داره، مثل هر نوآوری دیگه‌ای، می‌تونه یک چهره تاریک و ترسناک هم داشته باشه و به ما از جنبه‌های مختلف آسیب بزنه. اما چطور می‌تونیم خودمون رو ایمن کنیم تا حد ممکن مقابل آسیب‌هاش.
نویسنده: شیرین شاطرزاده
در اپیزود ۳ از پادکست بی‌پلاس، خلاصه کتاب همه دروغ می‌گویند رو شنیدیم و از مزایای کلان داده زیاد گفتیم؛ اشاره‌ای هم به پیامدهای اون کردیم. در ادامه با کمک دیدگاه جیم سینور، پژوهشگر کسب و کار بر پایه هوش مصنوعی، درباره پیامدهای غیرمنتظره کلان داده می‌خونیم.
با کلان داده میشه از اخبار جعلی سواستفاده کرد
با کلان داده میشه تعیین کرد که هر کاربر شبکه اجتماعی براساس جنسیت، رنگ پوست، گرایش مذهبی و سیاسی و سلیقه شخصی، چه محتوایی رو ببینه. این کاربرد کلان داده وقتی لباس مورد علاقه ما رو بهمون نشون میده، خیلی مفیده؛ اما وقتی پای اخبار جعلی وسط میاد، می‌تونه خیلی مخرب باشه.
اخبار جعلی (فیک نیوز) اطلاعات جعلی هستن که به عنوان خبر واقعی منتشر می‌شن. مثلا اگه بگیم «بیماری کرونا در واقع یک سلاح بیولوژیکه که برای سود شرکت‌های داروسازی تولید شده» خبر جعلیه که این یک ساله زیاد باهاش مواجه شدیم.
با بیگ دیتا میشه اخبار جعلی رو توی شبکه‌های اجتماعی فقط برای افراد خاصی نمایش داد و روی تصمیمهای اون افراد تأثیر گذاشت. مثال مهمش، انتشار اخبار جعلی موقع انتخاباته. انتشار اخبار جعلی در فیسبوک باعث شد که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ برنده انتخابات آمریکا بشه.
در یادداشت دیگری داده و کلان‌داده را تعریف کردیم و از تاثیرات عمدتا مثبت کلان داده‌ها گفتیم
کلان داده می‌تونه ابزار دست مجرم‌ها بشه
علاوه بر اطلاعات شخصی، حجم کلانی از صدا و تصویر ما در فضای مجازیه. این موضوع می‌تونه باعث بشه که کلاهبردارها و مجرم‌های اینترنتی ابزارهای جدیدی برای سرقت در دست داشته باشن. مثلا تصور کنید که یک گروه از مجرم‌ها اونقدر از هوش مصنوعی و کلان داده سر در بیارن که بتونن نمونه‌های صدای مدیر یک شرکت یا بانک رو از بین کلان داده‌ها گیر بیارن و با کمک هوش مصنوعی اونو شبیه‌سازی کنن. بعد با استفاده از این صدای شبیه‌سازی شده، تماس‌های جعلی بگیرن و بتونن مقدار زیادی پول رو به حساب خودشون واریز کنن.
این سناریو شاید خیلی دور از دسترس به نظر بیاد؛ ولی یک بار در انگلستان دقیقا به همین شکل اتفاق افتاده!
چطور با پیامدهای غیرمنتظره کلان داده کنار بیایم؟
می‌تونیم روش‌هایی طراحی کنیم که با کمکشون از پیامدهای منفی بیگ دیتا یا همون کلان داده در امان باشیم. جیم سینور چهار پیشنهاد برای این کار داره:
۱- اولین قدم اینه که هم شرکت‌های سازنده اپلیکیشن و هم ما به عنوان کاربر، حواسمون به داده‌هایی باشه که در اختیار هوش مصنوعی قرار می‌دیم. هم گوگل و هم هر اپلیکیشنی که نصب می‌کنیم، تنظیماتی داره که حدود دسترسی به داده‌های خصوصی ما رو مشخص می‌کنه.
۲- در قدم بعدی باید از انواع سواستفاده‌های مربوط به کلان داده، آگاه باشیم. مثلا درباره فیک نیوز و فناوری دیپ فیک بدونیم تا هرچیزی که در شبکه‌های اجتماعی دیدیم سریع روی افکار و تصمیمهای ما تأثیر نذاره.
۳- شرکت‌ها و بانک‌ها هم باید برای کارهایی مثل انتقال پول و اطلاعات حساس، عملیات‌های چندمرحله‌ای تعریف کنن تا امنیتشون بالا بره.
۴- در نهایت، جیم سینور میگه که باید بدونیم کلان داده همون آب ریخته‌ایه که نمیشه به جوب برش گردوند. توی زندگی ما حضور داره و نمی‌تونیم حذفش کنیم. فقط باید پیامدهاش رو کاهش بدیم تا بهترین روش ممکن بتونیم ازش استفاده کنیم.
این چهار پیشنهاد، قدم‌های اولی هستند که می‌تونیم باهاشون محافظت کنیم از خودمون و فضای شخصی و خصوصی‌مون. و می‌تونیم هوشیار باشیم مقابل فیک نیوز یا اخبار جعلی. هرچقدر استفاده از کلان داده‌ها بیشتر بشه، آسیب‌های احتمالیشون هم بیشتر میشه و اگر توی انتشار اطلاعاتمون حواس‌جمع نباشیم ضرر می‌کنیم.
- متن رو با کمک مقاله «پیامدهای غیرمنتظره کلان داده» از مجله Forbes نوشتم.
- تصویر متن، عکسی است که Bermix Studio گرفته و از Unsplash برداشتم.
داویدویتس در مقاله‌‌ای که ۲۰۲۰ در نیویورک تایمز منتشر کرد توضیح داده که چطور جستجوی گوگل کمک می‌کنه شیوع کرونا بیشتر بخوانید
نویسنده مهمان: آرش بهشتی بسیاری از کسانی که به مخالفت سیاسی با دولت وقت برخاسته بودند نه واقعاً سیاسی بودند، بیشتر بخوانید
امروز به هر طرف که نگاه کنیم با چیزی به نام «داده» محاصره شده‌ایم. گوگل، سرویس‌های خرید اینترنتی، تاکسی‌های اینترنتی بیشتر بخوانید